PM2.5 กับเรื่องสุขภาพจิต

ในช่วงที่ผ่านมา ฝุ่นละเอียด หรือ ฝุ่น PM 2.5 กำลังเป็นปัญหาสำคัญที่หลายจังหวัดในประเทศไทยกำลังเผชิญ ทุกคนทราบกันดีว่ามลพิษทางอากาศนี้ส่งผลเสียกับร่างกายอย่างมาก โดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจทั้งในระยะสั้นและระยะยาว แต่เพื่อน ๆ รู้ไหมว่า PM 2.5 ก็เป็นภัยเงียบที่ส่งผลร้ายแรงต่อสุขภาพจิตได้ด้วยเช่นกันนะ

ผลกระทบต่อจิตใจ

ถึงแม้ว่ามาตรการในการรับมือฝุ่น ไม่ว่าจะเป็นการ Work From Home เรียนออนไลน์ หรือ การงดทำกิจกรรมนอกอาคาร จะช่วยลดโอกาสในการสูดดมมลพิษเข้าไปก็จริง แต่เมื่อเราต้องอุดอู้อยู่แต่ในบ้านนาน ๆ มองออกไปก็เห็นแต่ฝุ่นเต็มไปหมด อาจทำให้เรารู้สึกเครียด กังวลได้ ซึ่งความรู้สึกเหล่านี้จะยิ่งทวีคูณความรุนแรงขึ้นเมื่อเรารู้สึกว่าปัญหานี้ไม่มีทางออก สิ้นหวัง และถ้าเราต้องเผชิญกับความเครียดเหล่านี้นาน ๆ เข้า อาจทำให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพจิต เช่น ภาวะซึมเศร้า โรควิตกกังวล ถือเป็นผลกระทบทางด้านจิตใจที่อาจรุนแรงขึ้นได้

ผลกระทบต่อสังคม

นอกจากนี้ ฝุ่น PM 2.5 ไม่เพียงแต่ส่งผลกระทบแค่สุขภาพเรา แต่ยังส่งผลกระทบต่อชีวิตทางสังคมของเราอีกด้วย เพราะแน่นอนว่าทุกคนก็คงไม่อยากออกไปเจอฝุ่นที่ทำร้ายสุขภาพปอดตัวเอง เลยเลือกที่จะหลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง ไม่ออกไปเจอเพื่อน แล้วเลือกที่จะอยู่บ้านเปิดเครื่องฟอกอากาศดีกว่า ซึ่งถึงแม้ว่าวิธีนี้ช่วยลดความเสี่ยงที่เราจะต้องเจอกับมลพิษได้ แต่ก็ทำให้เราเสียโอกาสในการได้มีปฏิสัมพันธ์กับผู้คน สามารถเข้าสังคมได้น้อยลง ถูกจำกัดการใช้ชีวิตให้อยู่แต่ในบ้าน คุณภาพชีวิตที่แย่ลงก็ทำให้เราขาดโอกาสในการมีสังคมที่ดีไปด้วย

ผลกระทบต่อระบบประสาท

ยิ่งไปกว่านั้น ผลกระทบต่อร่างกายไม่ได้มีแค่ระบบทางเดินหายใจเท่านั้น แต่ยังรวมถึงระบบประสาทที่เป็นระบบสำคัญในร่างกายของเราอีกด้วย เมื่อเราหายใจสูดฝุ่นเข้าไป ฝุ่นละเอียดเหล่านี้สามารถเข้าสู่กระแสเลือดและไปสู่สมอง ส่งผลให้ระบบประสาทเกิดการอักเสบ (Neuroinflammation) มีงานวิจัยที่ชี้ให้เห็นว่ามลพิษเหล่านี้สามารถทำให้การทำงานของสมองเปลี่ยนไป โดยมลพิษทางอากาศส่งผลให้ส่วนของสมองที่มีบทบาทสำคัญในการควบคุมอารมณ์และความจำ หรือ ฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) มีขนาดเล็กลง และมลพิษนี้ยังไปรบกวนการทำงานของสารสื่อประสาท เกิดความไม่สมดุลของสารเคมีในสมอง ทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้

ทั้งหมดนี้เพื่อน ๆ คงจะได้รู้ว่า PM 2.5 ไม่เพียงแต่ส่งผลเสียต่อสุขภาพกายของเราเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อสุขภาพใจเราได้อีกด้วย น้อง MIND เลยอยากฝากเอาไว้ว่า ในช่วงที่มลภาวะทางอากาศกำลังเป็นปัญหาอย่างนี้ นอกจากที่จะดูแลร่างกายของเราให้แข็งแรงแล้ว เพื่อน ๆ เองก็อย่าลืมที่จะคอยดูแลหัวใจตัวเองกันอยู่เสมอด้วยนะ

————————————————-

Hippocampal volume and depression among young children. (2019). https://doi.org/10.1016/j.pscychresns.2019.04.012

Air pollution impairs cognition, provokes depressive-like behaviors and alters hippocampal cytokine expression and morphologyl. (2021). https://doi.org/10.1038/mp.2011.76

Cytokine secretion and the risk of depression development in patients with connective tissue diseases. (2019). https://doi.org/10.1111/pcn.12826

Chronic SO2 inhalation above environmental standard impairs neuronal behavior and represses glutamate receptor gene expression and memory-related kinase activation via neuroinflammation in rats. (2015). https://doi.org/10.1111/pcn.12826